Wat doe je als je kind thuis komt met verhalen dat hij weer doelwit is geworden van pestgedrag op school? Praat je hier samen over? De kans dat pesten voorkomt op de school van je kind is groot. En juist daarom is het zo belangrijk om met je kind te praten over dit pestgedrag. Belangrijk hierbij is om ook het verschil tussen pesten en plagen te begrijpen en met je kind te bespreken. Daarom komen in deze blog een aantal belangrijke vragen en antwoorden aan de orde over pesten.
Hoe onderscheid je pesten en plagen?
Plagen is doorgaans iets leuks, spontaan van aard en van korte duur. De rollen van plager en degene die geplaagd wordt staan niet vast; het ene moment kan het ene kind plagen, terwijl het andere kind dat de volgende keer doet. Zowel het kind dat plaagt als het kind dat geplaagd wordt, vindt het grappig. Het plagen is niet bedoeld om het andere kind opzettelijk pijn te doen.
Pesten is daarentegen vaak doelbewust en heeft tot doel de ander verdrietig te maken of pijn toe te brengen. Soms verandert plagen in pesten wanneer het te lang doorgaat, en pestgedrag kan zelfs plaatsvinden zonder de intentie om de ander echt pijn te doen. In dergelijke gevallen stopt het pesten vaak direct wanneer het slachtoffer duidelijk zijn grens aangeeft. Het is de gepeste persoon die bepaalt of het gedrag als pesten of plagen wordt beschouwd.
Waarom pesten kinderen vaak in groepen?
In een groep neemt iedereen een bepaalde rol aan. Zo ook bij pestgedrag. Pesten is een groepsproces waarbij elk individu in de groep een rol en aandeel heeft. We kennen de rollen van pester en slachtoffer, maar er zijn ook nog andere rollen, zoals verdedigers, buitenstaanders, versterkers en meelopers. Meelopers helpen de pester en voeren vaak vervelende taken voor hem uit, terwijl versterkers de pester toejuichen en positieve feedback geven. Deze dynamiek maakt het moeilijk om de betrokkenheid van elk kind bij het pesten te herkennen, vooral wanneer volwassenen niet in de buurt zijn. Bovendien kunnen kinderen van rol wisselen.
Ook buiten deze groep hebben kinderen een rol bij pestgedrag. Zo kunnen buitenstaanders ervoor kiezen om in te grijpen, of zich er juist buiten te houden. Ook zijn er kinderen die de rol van verdediger innemen en het slachtoffer ondersteunen in de strijd tegen het pestgedrag. Niet veel kinderen nemen deze rol op zich. De meeste kinderen kiezen ervoor om mee te pesten om erbij te horen, of om zich er juist helemaal buiten te houden. Maar de rol van de buitenstaander kan dus heel belangrijk zijn voor het slachtoffer!
Hoe herken je pestgedrag?
Het herkennen van pestgedrag is vaak ingewikkeld omdat het zich vaak buiten het zicht van volwassenen afspeelt. Pesten kan onopvallende vormen aannemen, zoals roddelen, buitensluiten en online pesten. Fysieke vormen van pesten, zoals slaan, schoppen, duwen, uitschelden, en het vernielen of afnemen van spullen, vallen meer op. Bij onopvallend pesten kunnen andere signalen wijzen op het probleem, zoals het kwijtraken van spullen, veranderingen in stemming, weerstand tegen naar school gaan, het vermijden van bepaalde kledingstukken, sociale onhandigheid of andere gedragsveranderingen.
Waarom wordt er gepest?
Er wordt soms beweerd dat het slachtoffer het pestgedrag zelf heeft uitgelokt, bijvoorbeeld door (sociaal) onhandig te zijn. Echter, deze redenering keert vaak de oorzaak-gevolg relatie om. Vaak is de sociale onhandigheid het gevolg van pestgedrag, wat op zijn beurt een aanleiding kan zijn voor verdere pesterijen. Daarom helpt het niet altijd om naar een nieuwe school te gaan, omdat ook hier het kind weer slachtoffer kan worden van pesten.
Het is belangrijk te benadrukken dat sociaal onhandig gedrag nooit de oorzaak is van pesten. Pesters kiezen namelijk vaak makkelijkere doelwitten die zich niet weerbaar lijken op te stellen. Het pestgedrag komt voort uit frustratie, jaloezie en/of een gebrek aan gewetensontwikkeling.
Stop pesten!
Pesten houdt niet op bij het einde van de schooldag; het gaat zelfs daarna door met cyberpesten. Het is een serieus en wijdverspreid probleem. Leerlingen, leraren en ouders hebben allemaal een aanzienlijke invloed op de aanpak van pestproblemen in de klas. Denk daarom aan die belangrijke rol van de buitenstaander en wees de verdediger.